نو آوری تحقیق :
منابعی که به آن ها اشاره شد هیچ کدام به صورت متمرکز و اختصاصی به تاثیر رسانه ای شدن جرم بر رسیدگی کیفری و تعیین مجازات نپرداخته اند.بنابر این ضرورت پرداختن به این موضوع امری اجتناب ناپذیر است.در این تحقیق تلاش شده تا ضمن اشاره به مبانی نظری حوزه جرم و رسانه و ابعاد و پیامد های رسانه ای شدن جرم، به صورت متمرکز به تاثیر رسانه ای شدن جرم بر رسیدگی کیفری و تعیین مجازات در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران پرداخته شود.در این راستا اخبار مربوط به جرایم رسانه ای شده ی دهه های اخیر در ایران جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفت . همچنین با مطالعه پرونده های مشابه که با مراجعه به مراجع قضایی انجام گرفت، اطلاعات مربوط به نحوه رسیدگی و انواع تصمیمات مقام قضایی مانند قرار تامین کیفری و تعیین مجازات در پرونده های عادی و رسانه ای شده مقایسه گردید . لذا این تتحقیق ضمن متفاوت بودن با تحقیق های مشابه ، الگویی منطبق و متناسب با رسانه ای شدن جرم و تاثیر آن بر رسیدگی کیفری در دستگاه عدالت کیفری جمهوری اسلامی ایران ارایه خواهد داد.
روش این تحقیق توصیفی، تحلیلی است و برای جمعآوری اطلاعات از روشهای زیر استفاده شده است:
1ـ نمونه پژوهی حوادث و رویدادهای جنائی در جرمهای مختلف.
2ـ تجزیه و تحلیل اخبار و رویدادهای جنائی در رسانهها.
3ـ تجزیه و تحلیل اسناد و مدارک قضائی.
4ـ مصاحبه با قضاوت دادسرا و دادگاه.
در این تحقیق تعدادی از پرونده های کیفری که جنبه رسانهای پیدا کردهاند مانند پرونده قتل میدان کاج سعادت آباد تهران ، متهم معروف به خفاش شب ، متهم معروف به عقرب سیاه و مفاسد اقتصادی در حوزه های جغرافیایی استان تهران و خراسان رضوی انتخاب شده اند و برای مقایسه ی تاثیرگذاری رسانه ای شدن جرم بر رسیدگی کیفری و تعیین مجازات 25 پرونده با موضوعات مشابه با این پرونده ها انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند.
9) مشکلات تحقیق :
یکی از مسایل زمان بر در انجام این تحقیق جمع آوری اطلاعات میدانی بود که با توجه به نداشتن سابقه کار میدانی متناسب با موضوع در داخل کشور، زمان زیادی را به خود اختصاص داد. بر قراری ارتباط و هماهنگی بین نهادهای زیر مجموعه قوه ي قضاییه به منظور مطالعه پرونده های دادگاه کیفری استان نزدیک، به سه ماه زمان برد . در حالی که پس از معرفی به شعبه دادگاه کیفری استان برای مطالعه پرونده ها به مخالفت رییس شعبه مواجه شده و فقط اجازه مطالعه پرونده های قتل بدون حضور در جلسات رسیدگی و صرفا با مطالعه پرونده ها در دفتر شعبه داده شد. به همین دلیل مراحل اداری دوباره گذرانده و تقاضای مطالعه پرونده های اجرای احکام با موضوع قتل و تجاوز به عنف داده شد و اطلاعات میدانی کافی برای تحقیق در این زمینه جمع آوری شد. با توجه به موجود نبودن منابع نظری کافی در داخل کشور و به زبان پارسی ، نیاز به ترجمه منابع لاتین بود که این امر نیز زمان قابل توجهی از تحقیق را به خود اختصاص داد. یکی دیگر از مشکلات تحقیق عدم توانایی در دسترسی به پرونده هایی بود که جنبه رسانه ای پیدا کرده اند و اطلاعات در خصوص این پرونده ها از منابع خبری و نشست های سخنگوی قوه قضاییه و قضات دادگاه ها جمع آوری شد . ضمن اینکه متقاعد کردن قضات دادگاه و دادسرا برای مصاحبه و تو جیه مبانی نظری تحقیق با توجه به محدودیت زمانی این قضات زمان قابل توجهی از تحقیق را به خود اختصاص داد.
این تحقیق به سه بخش تقسیم شده است . بخش اول به دو فصل تقسیم شده که در فصل اول ابتدا با توجه به استفاده از اصطلاحاتی که یافته علم جامعه شناسی و نیز جامعه شناسی جنایی در این تحقیق به بیان چهارچوب مفهومی این اصطلاحات اختصاص داده شده است تا ضمن مشخص شدن دامنه تحقیق درک مطلب برای خواننده نیز آسان تر گردد. سپس در این فصل به ویژگی های بازنمایی رسانه ای جرم پرداخته شده و تلاش شده تا در دو گفتار ابتدا معیار های گزینش اخبار جنایی و ارزش خبری وقایع مجرمانه در پنج بند بیان شود و سپس در گفتار دوم در سه بند ضمن تحلیل محتوای اخبار جنایی ، اصول و نکاتی را در تهیه متن قابل قبول برای مخاطبان مورد نظر خبرنگاران قرار دارد که موجب تمایز محتوای اخبار جنایی با واقعیت شده بیان گردد . در فصل دوم به بیان پیامد های بازنمایی رسانه ای جرم پرداخته شده است . مهمترین پیامدهای بازنمایی رسانه ای جرم در پنج مبحث بیان گردیده و در مبحث نخست ، ترس از جرم به عنوان اولین و مشهود ترین نتیجه بازنمایی رسانه ای جرم بیان شده است .در این مبحث عوامل موثر در افزایش ترس از جرم ناشی از رسانه ای شدن جرم در دو گفتار بیان شده است. در مبحث دوم افزایش نرخ جرایم تحت تاثیر بازنمایی رسانه ای جرم به دو صورت آموزش شیوه های ارتکاب جرم و از بین بردن قبح اجتماعی اعمال مجرمانه در دو گفتار بیان شده است. مبحث سوم به بررسی تاثیر بازنمایی رسانه ای جرم بر سطحی نگری در اجتماع اختصاص داده شده و عوامل موثر در ترویج آن در جامعه مورد بررسی قرار گرفته است.در مبحث چهارم سیاسی شدن بازنمایی رسانه ای جرم و تاثیر رسانه ها در این امر مورد بررسی قرار گرفته است. در مبحث پنجم عوام گرایی کیفری به عنوان مهمترین پیامد بازنمایی رسانه ای جرم و تاثیر بازنمایی رسانه ای در این امر مورد تحلیل قرار گرفته است.
بخش دوم به بررسی تاثیر رسانه ای شدن جرم بر رعایت موازین دادرسی عادلانه در رسیدگی کیفری پرداخته شده است. این بخش به سه فصل تقسیم شده و در فصل اول به بیان تاثیر رسانه ای شدن جرم بر استقلال دادگاه و مرحله تحقيقات در چهار مبحث اختصاص یافته است. در مبحث نخست تاثیر رسانه ای شدن جرم بر استقلال دادگاه و قاضی رسیدگی کننده در دو گفتار مورد بررسی قرار گرفته و در مبحث دوم بی طرفی دادگاه در دو گفتار مورد بررسی قرار گرفته است. مبحث سوم به تاثیر رسانه ای شدن جرم بر تحقیقات دادسرا و نتایج آن پرداخته شده و در مبحث چهارم در غالب دو گفتار تاثیر رسانه ای شدن جرم بر شهادت شهود مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم تاثیر رسانه ای شدن جرم بر رعایت حقوق دفاعی متهم در غالب سه مبحث بررسی شده است. مبحث نخست مربوط است به نقض اصل برائت که در گفتار اول به انتشار مشخصات متهم و در گفتار دوم به انتشار تصاویر متهم در رسانه ها به عنوان مصادیق نقض اصل برائت پرداخته شده است. در مبحث دوم به تسریع دادرسی در نتیجه رسانه ای شدن جرایم و آثار آن بر حقوق دفاعی در غالب دو گفتار پرداخته شده است. در مبحث سوم به بیان مصادیق حریم خصوصی در رسیدگی کیفری و موارد نقض آن در جرایم رسانه ای شده در سه گفتار پرداخته شده است.
در بخش سوم تاثیر رسانه ای شدن جرم بر انتخاب قرار های تامین کیفری و تعیین مجازات در دو فصل پرداخته شده است. در فصل اول موارد تاثیر رسانه ای شدن جرم در فراهم شدن زمینه صدور قرار های شدیدتر تامین کیفری در دو مبحث مورد بررسی واقع شده است . در فصل دوم تاثیر رسانه ای شدن جرم در سه گفتار بر میزان مجازات و انتخاب نوع مجازات و نحوه اجرای مجازات ها در دستگاه قضایی مورد تحلیل و بررسی واقع شده است.در نهایت ضمن بیان نتایج تحقیق به ارایه پیشنهادهایی برای به حداقل رسانیدن پیامدهای منفی رسانه ای شدن جرم بر دستگاه عدالت کیفری پرداخته شده است.